Traditioneel onderwijs voor leerjaar 1 tot en met 4 vind je niet bij het Picasso Lyceum in Zoetermeer. In plaats daarvan biedt de school onderwijs op maat op basis van leerdoelen die leerling en coach samen bepalen. Daarbij is voldoende inzicht in de ontwikkeling van leerlingen een onmisbaar element.
Vraag naar meer bewustwording
Het Picasso Lyceum is een school voor gymnasium, atheneum, havo en mavo. Het motto van de school toont aan waar het op Picasso om draait: ‘Talenten Ontwikkelen tot Prestaties’. Onderwijs op maat speelt daar een grote rol in. “De maatschappij vraagt van jonge werknemers steeds meer bewustwording en het kunnen behalen van doelen”, stelt Alexander Straathof, Conrector Leerjaar 2 en 3 van het Picasso Lyceum. “Daarom willen we onze leerlingen eigenaarschap geven over hun ontwikkeling. Zodat ze nu al bewuste keuzes leren maken over hun leertraject, en uiteindelijk over hun leven. Daarvoor bieden we in leerjaar 1 tot en met 4 uitsluitend onderwijs op maat aan.” Leerlingen starten in heterogene groepen op het Picasso Lyceum. Straathof: “In leerjaar 1 en 2 ontdekken en ontwikkelen kinderen door middel van onderwijs op maat hun talenten. Daarna stromen ze door in meer reguliere trajecten, waarbij een mavo/havo en havo/vwo tot de mogelijkheden behoort. Ook dan blijven we dus focussen op de leerling en wat hij of zij kan. Zo kan een leerling bijvoorbeeld een vak versneld volgen of kan een docent de inhoud verzwaren.”
Een logische stap naar gepersonaliseerd leren
In 2016 startte het Picasso Lyceum met gepersonaliseerd leren. Het principe van onderwijs op maat was niet onbekend voor de school. “Iedere leerling is anders, dus kan je niet uitgaan van één onderwijsmodel voor alle leerlingen”, stelt Straathof. “Dat wisten we al langer. We hebben al vijftien jaar ervaring met onderwijs op maat, bijvoorbeeld voor ruim veertig topsporters. Ook bieden we hoogbegaafde leerlingen al jaren de mogelijkheid om eigen trajecten te volgen.
Goede coaching is het hart van onderwijs op maat
Een belangrijk aspect van onderwijs op maat op het Picasso Lyceum is coaching. “Leerlingen moeten wennen aan onderwijs op maat, maar ze moeten ook gewezen worden op alle kansen die er zijn”, licht Straathof toe. “Daarom krijgen leerlingen een coach, waarmee ze in leerjaar 1 en 2 een keer per week een coachgesprek voeren. Zo’n gesprek is iets anders dan een mentorgesprek. Leerlingen bereiden de gesprekken zelf voor. Ze bekijken welke leerdoelen ze hebben gehaald en welke niet, maar vooral ook hoe dat komt. En hoe denken ze niet gehaalde leerdoelen wél te behalen? Op die manier leren ze te reflecteren op hun handelen. Daarnaast gebeuren coachgesprekken veel frequenter dan mentorgesprekken, die slechts een paar keer per jaar plaatsvinden. Door reflecteren en nadenken over eigen handelen vaker te oefenen in coachgesprekken zie je dat leerlingen die vaardigheden ook meer eigen maken.” Voor de docenten die fungeren als coaches is het essentieel dat ze voldoende vakoverstijgend inzicht hebben op de voortgang van leerlingen. Straathof: “Om dat inzicht te krijgen, gebruiken we Magister.me. Een coach kan op die manier eenvoudig studiewijzers inzien en zien wat leerdoelen van een leerling zijn. Wat heel veel meerwaarde biedt, is dat de voortgang van een leerling ook op een visuele tijdlijn is weggezet. Een vlaggetje geeft aan waar een leerling zou moeten zijn. Zo zie je in een oogopslag waar iemand nog werk te doen heeft, maar ook waar hij of zij al voorloopt. Dan kan je als coach makkelijker het gesprek aangaan. Dat visuele aspect helpt niet alleen de coach, ook de leerling én de ouders of verzorgers zien direct hoe de ontwikkeling ervoor staat. Daarmee maak je gesprekken tussen die drie-eenheid heel concreet.”
“Er is een merkbaar verschil. Leerlingen vragen uit zichzelf al of ze bijvoorbeeld een vak sneller mogen doorlopen."
Alexander Straathof - Conrector Leerjaar 2 en 3, Picasso Lyceum
Docenten zien de coaching als een waardevol onderdeel van hun werk. “Ze vinden het een leuke en nuttige verandering”, vertelt Straathof. “Maar ook intensief, vooral omdat je leerlingen iedere week ziet.” Ook leerlingen reageren positief op onderwijs op maat en de coaching. “Er is een merkbaar verschil. Leerlingen vragen uit zichzelf al of ze bijvoorbeeld een vak sneller mogen doorlopen. Ruim 55 procent van onze leerlingen volgt een extra vak. Anderen zijn kritischer geworden en vragen letterlijk in de klas waarom ze iets moeten doen. Daaruit merk je dat onze aanpak een opmaat is voor meer betekenisvol onderwijs.” Voor scholen die van algemene leerlingbegeleiding naar coaching over willen stappen heeft Straathof belangrijk advies: “Studiewijzers in Magister.me, met daarin de veilige route uitgetekend, zijn essentieel om te kunnen coachen en om gebruik te maken van de kracht van de drie-eenheid. Het geeft zicht op de te bereiken doelen. Leerlingen kunnen vervolgens zelf beter nadenken welk pad ze willen bewandelen en hoe ze daar willen komen.”
Steeds betere begeleiding naar bewustwording
Hoe ziet de toekomst van onderwijs op maat op het Picasso Lyceum eruit? Straathof: “We willen nog meer uit Magister.me halen. Binnenkort implementeren we het Coaching Dashboard. Daarin ziet een coach direct hoe een leerling presteert over periodes heen en wanneer een leerling verzuimt. Door in de toekomst ook aandacht te besteden aan soft skills, vertaald in een competentiediagram zoals Simulise die aanbiedt, worden trends in gedrag en prestaties van leerlingen nog beter zichtbaar.” “Het zou mooi zijn als leerlingen uiteindelijk een dergelijke mate van eigenaarschap bereiken, dat ze bewust zijn van wat ze willen en dat ze weten wat er nodig is om doelen te bereiken. En dat kunnen ze. Maar dat vergt begeleiding, zowel van ons als coach maar ook van ouders en verzorgers die we daarin mee willen nemen. En dankzij oplossingen als Magister.me lukt dat steeds beter.”
Citadel College ziet het licht met onderwijsconcept Lumen
RSG Magister Alvinus wil leerlingen eerder, simpeler en beter begeleiden
